Karaciğer hücrelerinden salınan enzimlerin kanda normalden fazla bulunmasıdır. Karaciğer enzim yüksekliği, karaciğer hasarına işaret edebilir. En sık ALT ve AST enzimleri yükselir. Nedeni enfeksiyon, ilaçlar veya alkol olabilir. Belirti vermeyebilir. Bazen yorgunluk ya da karın ağrısı olur. Tanı kan testiyle konur. Tedavi altta yatan nedene göre yapılır.
Karaciğer Enzim Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Karaciğerin işlevlerini yerine getirememesi, vücutta toksin birikmesine neden olabilir. Bu durum, genellikle yorgunluk ve halsizlik ile kendini gösterir. Kişi günün çoğunda kendini bitkin hissedebilir. Karaciğerin büyümesi ya da iltihaplanması, karın bölgesinde ağrıya ve şişkinliğe yol açabilir. Özellikle karaciğerin sağ üst kısmında rahatsızlık hissedilebilir. Ağrı, yavaşça artan bir şekilde kendini gösterebilir. Karaciğer, bilirubin adı verilen bir maddeyi işler. Karaciğer fonksiyonları bozulduğunda, bilirubin birikmeye başlar. Bu da cilt ve gözlerde sararmaya yol açabilir. Bu duruma sarılık denir ve genellikle karaciğer hastalıklarının belirtisidir.
Karaciğer sorunları, sindirim sistemini etkileyebilir. Bu da iştah kaybına neden olabilir. Kişi normalden daha az yemek yiyebilir veya yemeklere karşı ilgisini kaybedebilir. Karaciğer fonksiyonlarındaki bozulma, idrarın renginde koyulaşmaya yol açabilir. Normalden daha koyu sarı olan idrar, karaciğerin düzgün çalışmadığını gösteren bir işaret olabilir. Karaciğer enzim yüksekliği olması, ciltte kaşıntıya neden olabilir. Bu, karaciğerin toksinleri yeterince temizleyememesi ve bu maddelerin cilt yüzeyine çıkmasından kaynaklanır. Karaciğer problemleri mide bulantısına ve kusmaya yol açabilir. Mide rahatsızlıkları ve sürekli bulantı hissi, karaciğerin yeterince verimli çalışmadığını gösteren belirtilerdendir.
Karaciğerin işlev bozuklukları, vücutta sıvı birikimine (ödem) neden olabilir. Bu sıvı, genellikle karın bölgesinde birikir ve şişkinliğe yol açar. Aynı zamanda bacaklarda da ödem oluşabilir. Karaciğer, kanın pıhtılaşmasını sağlayan proteinleri üretir. Karaciğerin düzgün çalışmaması, bu proteinlerin üretimini etkileyebilir. Vücutta kolayca morarmalara ve kanamalara neden olabilir. Karaciğerin toksinleri temizleyememesi, beyin üzerinde olumsuz etki yapabilir. Bu durum, zihinsel karışıklık, dikkat kaybı ve hafıza problemleri gibi belirtilerle kendini gösterir. Karaciğer enzim yüksekliği, çeşitli sağlık sorunlarının belirtisi olabilir. Bu belirtileri fark ederseniz, erken teşhis ve tedavi için bir doktora başvurmanız önemlidir.
Karaciğer Enzim Yüksekliği Neden Olur?
Aşırı alkol tüketimi, karaciğerin işlevlerini bozabilir ve karaciğerin hasar görmesine yol açabilir. Alkol, karaciğer hücrelerinde iltihaba yol açar. Bu da karaciğer enzimlerinin yüksek seviyelere çıkmasına neden olabilir. Alkolik hepatit gibi durumlar, karaciğerin iltihaplanmasına ve fonksiyon kaybına yol açar. Hepatit, karaciğerin iltihaplanmasına neden olan viral bir enfeksiyondur. Hepatit B, C ve A gibi virüsler karaciğerde enfeksiyon oluşturarak karaciğer hücrelerini hasarlandırabilir. Bu enfeksiyonlar, karaciğer enzim seviyelerinin yükselmesine yol açar. Yağlı karaciğer hastalığı, karaciğerin aşırı yağ birikmesi nedeniyle meydana gelir. Bu durum, karaciğerin iltihaplanmasına ve enzim yüksekliğine yol açabilir. Obesite, şeker hastalığı, yüksek kolesterol ve yüksek tansiyon gibi faktörler bu durumu tetikler.
Bazı ilaçlar, özellikle ağrı kesiciler, antibiyotikler ve statinler gibi kolesterol ilaçları karaciğer üzerinde toksik etki yapabilir. Uzun süreli veya yüksek dozda ilaç kullanımı karaciğer enzim yüksekliği yaşanmasına sebep olur. Aynı şekilde bazı çevresel toksinler de karaciğere zarar verebilir. Karaciğer sirozu, karaciğerin aşırı yara dokusu ile hasar görmesi durumudur. Uzun süreli alkol kullanımı, viral hepatit veya yağlı karaciğer hastalığı siroza yol açabilir. Siroz, karaciğer fonksiyonlarını ciddi şekilde bozarak enzimlerin yüksek seviyelerde olmasına neden olabilir. Karaciğer kanseri, karaciğer hücrelerinde gelişen malign bir tümördür.
Kanserli hücreler karaciğerin normal işlevlerini bozarak enzim seviyelerinin yükselmesine yol açabilir. Ayrıca metastaz yaparak karaciğerin zarar görmesine neden olabilir. Wilson hastalığı veya hemochromatosis gibi genetik bozukluklar, karaciğerde aşırı metal birikimine neden olabilir. Bu durumlar, karaciğerin hasar görmesine ve enzim yüksekliğine yol açabilir. Metabolik hastalıklar da karaciğerin fonksiyonlarını etkileyebilir. Vücutta vitamin ve mineral eksiklikleri karaciğer fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Örneğin, yetersiz B vitamini veya antioksidanlar almak karaciğerin daha zor çalışmasına neden olabilir..
Karaciğer Enzim Yüksekliği Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Nedeni tespit edildikten sonra, öncelikle bu nedenin ortadan kaldırılması gerekir. Örneğin, hepatit B veya C virüsü nedeniyle enzimler yüksekse antiviral ilaçlarla tedavi planlanır. Yağlı karaciğer hastalığı varsa diyet ve egzersizle yağlanmanın azaltılması hedeflenir. Alkol kullanımı karaciğer hücrelerine ciddi zarar verir. Karaciğer enzimleri yüksek olan kişilere alkol tüketimini tamamen bırakmaları önerilir. Aynı şekilde, karaciğere zarar verebilecek ilaçlar kullanılıyorsa, bunlar kesilmeli veya değiştirilmelidir. Karaciğerin sağlıklı çalışması için yağ oranı düşük, liften zengin, doğal ve dengeli bir beslenme düzeni önemlidir.
Fast food, işlenmiş gıdalar, aşırı tuz ve şeker tüketimi karaciğeri yorabilir. Özellikle yağlı karaciğer hastalığı olan kişilerde Akdeniz tipi diyet önerilir. Obezite, karaciğer yağlanmasına ve buna bağlı enzim yüksekliğine yol açabilir. Vücut ağırlığında %5-10’luk bir azalma bile karaciğer enzimlerinde anlamlı bir düşüş sağlar. Düzenli fiziksel aktivite ve sağlıklı beslenme ile kilo kontrolü sağlanmalıdır. Bazı hastalarda karaciğer enzim yüksekliği tedavisinde özel ilaçlar gerekebilir. Örneğin otoimmün hepatit varsa bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılır.
Karaciğeri koruyucu bazı destek ilaçları da doktor kontrolünde kullanılabilir. Tedavi sürecinde enzimlerin düşüp düşmediği düzenli kan testleriyle takip edilmelidir. Gerekirse ultrason, MR ya da karaciğer biyopsisi gibi ileri tetkiklerle karaciğerin durumu değerlendirilir. Kontroller, tedaviye yanıtı ve olası komplikasyonları izlemek için önemlidir. Kronik stres ve uyku bozuklukları vücuttaki hormonal dengeyi bozarak karaciğer fonksiyonlarını dolaylı yoldan etkileyebilir. Bu nedenle, yaşam tarzında stres yönetimi, düzenli uyku ve zihinsel rahatlama da destekleyici tedavi olarak önerilir.
