Tıpta “pankreatit” olarak bilinir. Akut veya kronik olabilir. Akut pankreatit ani başlar, şiddetlidir. Kronik pankreatit ise uzun sürelidir, tekrarlayıcıdır. Pankreas iltihabı nedeni genellikle safra taşı veya aşırı alkol tüketimidir. Enfeksiyon, travma veya bazı ilaçlar da tetikleyebilir. Karın ağrısı, bulantı, kusma, ateş gibi belirtiler görülür. Tedavi edilmeyen durumlar ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Pankreas İltihabı Belirtileri Nelerdir?
Akut pankreatitte, ani başlayan, şiddetli ve genellikle üst karında hissedilen ağrı görülür. Kronik pankreatitte, daha hafif ama sürekli bir ağrı olabilir. Ağrı sıklıkla sırta vurur ve öne eğilmekle hafifleyebilir. Yemeklerden sonra daha da şiddetlenen mide bulantısı ve kusma sıkça görülür. Bu durum, özellikle yağlı yemeklerden sonra artabilir. Sindirim sisteminin etkilenmesi nedeniyle hastalar yemek sonrası sindirim zorlukları yaşanır. Enfeksiyon kaynaklı pankreatitlerde ateş yüksek olabilir.
Bu, vücutta iltihaplanmanın arttığını gösterir. Safra yollarının tıkanması durumunda ciltte ve göz aklarında sararma meydana gelebilir. Pankreas sindirim enzimlerini yeterince salgılayamaz. Bu nedenle gıdalar düzgün bir şekilde sindirilemez, bu da istemsiz kilo kaybına yol açar. Yağların sindirilememesi sonucu dışkı yağlı ve yapışkan bir kıvam alır. Bu durum steatore olarak adlandırılır.
Şiddetli vakalarda hastalarda nabızda hızlanma görülebilir. Pankreasın insülin salgılama işlevi etkilenirse kan şekeri seviyesi anormal şekilde yükselir ya da düşebilir. Nadiren, karın bölgesinde veya sırt çevresinde ciltte morluklar veya mavimsi lekeler görülebilir. Şiddetli akut pankreatit vakalarında, vücutta sıvı kaybı ve iltihap nedeniyle düşük tansiyon ve organ yetmezliği gelişir. Pankreas iltihabı belirtileri fark edildiğinde zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulmalı. Erken teşhis ve tedavi, ciddi komplikasyonların önlenmesinde hayati öneme sahiptir.
Pankreas İltihabı Neden Olur?
Safra taşı, safra kanalını tıkayarak pankreas enzimlerinin pankreasta birikmesine neden olur. Bu durum pankreasın kendi dokularını sindirmeye başlamasına yol açar ve iltihap gelişir. Safra taşı kaynaklı pankreas iltihabı genellikle ani ve şiddetli belirtilerle ortaya çıkar. Uzun süreli ve yoğun alkol tüketimi pankreasa zarar verir. Kronik pankreatit oluşumuna neden olabilir. Alkol, pankreasın enzim üretimini artırarak iltihaba zemin hazırlar. Bazı viral veya bakteriyel enfeksiyonlar yol açabilir. Örneğin, kabakulak, hepatit veya parazit enfeksiyonları neden olabilir. Bazı ilaçlar yan etki olarak sebep olabilir. Antibiyotikler, bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar ve diüretikler bu tür ilaçlara örnek verilebilir. Pankreasa alınan fiziksel darbe veya karın bölgesinde yapılan cerrahi müdahaleler neden olabilir. Yüksek kan yağları ve yüksek kalsiyum seviyeleri pankreatit gelişimini tetikleyebilir.
Bu durumlar pankreasta enzimlerin anormal aktivasyonuna yol açabilir. Bazı genetik hastalıklar, örneğin kistik fibrozis, pankreatit riskini artırabilir. Genetik yatkınlık özellikle kronik pankreatit vakalarında rol oynayabilir. Bağışıklık sisteminin pankreasa saldırdığı otoimmün pankreatit, iltihaplanmanın bir başka nedenidir. Bu durum kronik bir seyir izler ve başka sistemik belirtilerle birlikte görülebilir. Pankreas veya safra yollarında oluşan tümörler, pankreatit gelişimine yol açabilir. Bu durum, pankreas kanalının tıkanmasına neden olarak iltihaplanma sürecini başlatır. Pankreas iltihabı ciddi bir sağlık sorunudur. Nedenlerinin doğru teşhis edilmesi, uygun tedaviye başlanması için önemlidir. Eğer şiddetli karın ağrısı, bulantı veya kusma gibi belirtiler yaşıyorsanız, bir sağlık uzmanına başvurmanız önerilir.
Pankreas İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?
Hafif vakalarda hastaneye yatış gerekli olmayabilir, ancak şiddetli vakalarda hastanede tedavi gerekebilir. Bu süreçte hastanın sıvı dengesinin sağlanması, beslenmesinin desteklenmesi önemlidir. Pankreas iltihabı genellikle şiddetli karın ağrısı ile ilişkilidir. Ağrı kesiciler ve bazen daha güçlü ilaçlarla ağrı yönetimi sağlanır. Pankreatitin akut safhasında, pankreasın dinlenmesi için hastaların bir süre aç kalması (oruç) gerekebilir. Daha sonra yavaşça sıvı diyetine geçilir ve ardından katı yiyeceklere geçiş yapılır.
Antibiyotikler, pankreas iltihabına bağlı enfeksiyon riskini azaltmak için kullanılabilir. Pankreas enzimlerinin eksikliği varsa, sindirim enzimleri ilaç aracılığıyla takviye edilir. Nadiren, pankreatitin ciddi komplikasyonları (örneğin, apse veya nekroz gibi) olabilir. Bu durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Pankreatitin nedeni belirlendikten sonra, gerekiyorsa bu nedenin tedavisi planlanır. Örneğin, safra taşı pankreatite neden oluyorsa, safra kesesi cerrahi olarak çıkarılabilir. Pankreas iltihabı tedavisi, genellikle bir multidisipliner yaklaşım gerektirir. Hastanın durumuna göre değişiklik gösterebilir. Tedavi süreci ve sonrasında hasta, doktorunun tavsiyelerini yakından takip etmelidir.
