Mideyle ilgili şikayetlerin yapısal bir neden olmadan ortaya çıkmasıdır. Fonksiyonel dispepsi durumunda midede ağrı, şişkinlik ve erken doyma hissi görülür. Endoskopi gibi tetkiklerde sorun bulunmaz. Genellikle stres, beslenme ve yaşam tarzı etkilidir. Kronik bir durumdur. Mide asidi veya hareketleriyle ilgili bozukluklar rol oynayabilir. Tedavi semptomlara yöneliktir.
Fonksiyonel Dispepsi Belirtileri Nelerdir?
Genellikle göbek üstü ve mide bölgesinde sürekli veya tekrarlayan bir ağrı ya da yanma hissi olur. Bu rahatsızlık, yemekle birlikte artabilir veya azabilir. Normalden çok daha az yemekle bile doyma hissi yaşanır. Bu durum, öğünlerin tamamlanamamasına neden olabilir. Yemekten sonra belirgin bir mide şişkinliği hissi oluşur. Karında gerginlik ve sık sık gaz çıkarma ihtiyacı duyulabilir. Mide bulantısı özellikle yemeklerden sonra belirginleşebilir. Nadir durumlarda kusma da eşlik edebilir.
Sık geğirme, midede gaz birikimi ve sindirim problemleriyle ilişkili olabilir. Göğüs altı ve mide bölgesinde yanma hissi oluşabilir. Reflü ile karıştırılabilir ama endoskopide herhangi bir lezyon bulunmaz. Mide rahatsızlıkları nedeniyle yemek yeme isteği azalabilir. Bu durum, kilo kaybına yol açabilir. Fonksiyonel dispepsi teşhisi için diğer mide rahatsızlıklarının (ülser, gastrit, reflü gibi) ekarte edilmesi gerekir. Şikayetler uzun süredir devam ediyorsa bir gastroenteroloji uzmanına başvurulması önemlidir.
Fonksiyonel Dispepsi Neden Olur?
Mide kaslarının yavaş ya da düzensiz çalışması, gıdaların midede uzun süre kalmasına ve şişkinlik, erken doyma gibi şikayetlere neden olur. Bazı kişiler, normal mide asidi düzeylerine karşı aşırı hassasiyet geliştirebilir. Bu da yanma, kazınma ya da ağrıya yol açabilir. Fonksiyonel dispepsi hastalarında mide duvarı gerilmesine karşı algı eşiği düşüktür. Yani normal bir yemek sonrası midede oluşan şişkinlik, bu kişilerde ağrı veya rahatsızlık olarak algılanabilir. Stres, depresyon, kaygı gibi psikolojik durumlar mide fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Beyin-gastrointestinal sistem arasındaki bağlantı nedeniyle duygusal durumlar mide rahatsızlıklarına sebep olur. Helicobacter pylori enfeksiyonu, bazı dispeptik semptomlara neden olabilir.
Ancak her H. pylori enfeksiyonu dispepsi yapmaz. Yine de bazı vakalarda bu enfeksiyonun tedavisi şikayetleri azaltabilir. Aşırı yağlı, baharatlı, hızlı tüketilen yiyecekler, gazlı içecekler ve düzensiz öğünler mideyi zorlayabilir. Bu durum semptomları tetikleyebilir. Sigara ve alkol mide mukozasına zarar vererek mide fonksiyonlarını bozabilir. Şikayetlerin artmasına neden olabilir. Bazı kişiler genetik olarak daha hassas bir mide yapısına sahip olabilir. Bu durum belirtilerin ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir. Sonuç olarak, fonksiyonel dispepsi birçok farklı faktörün etkisiyle ortaya çıkabilir. Altta yatan nedenlerin net olarak belirlenmesi zor olsa da, yaşam tarzı değişiklikleri, stres yönetimi ve uygun medikal tedavilerle semptomlar büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.
Fonksiyonel Dispepsi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Az ve sık yemek yemek, yağlı ve baharatlı gıdalardan uzak durmak önemlidir. Alkol ve kafein tüketimi azaltılmalıdır. Stres, dispepsi semptomlarını artırabilir. Yoga, meditasyon gibi gevşeme teknikleri önerilir. Sigara içmek mide mukozasını tahriş edebilir; bırakılması semptomları hafifletebilir. Proton pompa inhibitörleri (PPİ) ve H2 reseptör blokerleri mide asidini azaltır rahatlama sağlar. Prokinetik ilaçlar, mide boşalmasını hızlandırarak erken doyma ve şişkinliği azaltabilir.
Düşük dozlarda kullanılan bazı antidepresanlar mide-sinir sistemi arasındaki hassasiyeti azaltabilir. Zencefil, rezene ve nane yağı gibi bitkiler bazı hastalarda fayda sağlayabilir. Özellikle stresin ön planda olduğu durumlarda bilişsel davranışçı terapi etkili olabilir. Probiyotikler, bağırsak mikrobiyotasını dengelemeye yardımcı olabilir. Her hastanın fonksiyonel dispepsi semptomları ve tetikleyici faktörleri farklıdır. Bu nedenle tedavi kişiye özel olmalı ve düzenli doktor kontrolüyle yürütülmelidir.
