Safra sıvısındaki maddelerin sertleşip kristalleşmesi sonucu oluşan katı parçalardır. Safra kesesi taşı, kolesterol veya pigmentten oluşabilir. Safra kesesinde birikir ve bazen belirti vermez. Ancak, safra kanallarını tıkarsa ağrı, bulantı ve hazımsızlık gibi sorunlara yol açabilir. Taşlar küçük veya büyük olabilir. Tedavi, belirtilerin şiddetine göre değişir; cerrahi yöntemler sıklıkla tercih edilir.
Safra Kesesi Taşı Belirtileri Nelerdir?
Ani ve şiddetli sağ üst karın ağrısı, genellikle yemeklerden sonra ortaya çıkar. Ağrı sıklıkla omuza, sırta veya göğüse yayılabilir. Özellikle yağlı yiyecekler tüketildikten sonra hazımsızlık, şişkinlik ve mide bulantısı hissedilebilir. Safra kesesi taşı mideyi ve sindirim sistemini etkileyerek mide bulantısı ve bazen kusmaya yol açar.
Eğer taş safra kanalını tıkarsa, bilirubin seviyeleri yükselerek cilt ve gözlerde sararmaya neden olabilir. Taşların neden olduğu bir enfeksiyon ateş, titreme ve genel bir rahatsızlık hissiyle kendini gösterebilir. Safra kanalının tıkanması nedeniyle idrar koyulaşabilir ve dışkı rengi açılabilir. Safra kesesi taşı belirtileri ortaya çıktığında doktora başvurulması önerilir.
Safra Kesesi Taşı Neden Olur?
Safra, kolesterolü çözerek sindirime yardımcı olur. Ancak safra kolesterolü yeterince çözemezse, kolesterol kristalleşir ve zamanla taş haline gelir. Safra, yağların sindirimi için gereken safra tuzlarını içerir. Safra tuzları yeterli miktarda bulunmazsa kolesterol çökelir. Safra kesesi taşı oluşumuna yol açabilir. Karaciğerde üretilen bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasıyla oluşur. Bilirubin seviyesi çeşitli hastalıklarda arttığında taş oluşumuna neden olabilir. Safra kesesi tam olarak boşalmazsa, safra kesesinde safra birikir ve bu da taş oluşumunu tetikler.
Obezite kolesterol üretimini artırarak riski yükseltir. Kadınlarda östrojen hormonu kolesterol seviyelerini artırarak riski artırabilir. İlerleyen yaşla birlikte risk artar. Yüksek yağlı ve düşük lifli diyetler, taş oluşumunu artırabilir. Ani kilo kaybı taşların oluşumuna neden olabilir, çünkü bu durumda karaciğer daha fazla kolesterol üretir. Safra kesesi taşı bazen belirti vermeyebilir. Ancak taşlar safra yollarını tıkarsa şiddetli karın ağrısı, mide bulantısı gibi semptomlar ortaya çıkar.
Safra Kesesi Taşı Nasıl Tedavi Edilir?
Safra kesesinin laparoskopik yöntemle alınması en yaygın tedavi yöntemidir. Minimal invaziv bir cerrahi olduğu için iyileşme süresi kısadır. Eğer laparoskopik yöntem uygun değilse, açık cerrahi ile safra kesesi alınabilir. Bu daha büyük bir kesi gerektirir ve iyileşme süresi daha uzun olabilir. Safra kesesi taşı eğer küçükse ve ameliyat riskli görülüyorsa, bazı ilaçlar taşların çözülmesine yardımcı olabilir. Ancak bu yöntem uzun süre alabilir ve taşların tekrar oluşma riski vardır.
Eğer taşlar safra kanalına düşmüşse, endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi yöntemi ile taşlar çıkarılır. Bu yöntem özellikle safra yolu tıkanıklıklarını gidermek için kullanılır. Ameliyat gerekli değilse, yağlı gıdalardan kaçınmak, semptomları hafifletir. Ancak bu, taşları tamamen ortadan kaldırmaz. Şok dalgası ile taş kırma yöntemi çok nadir kullanılan bir yöntemdir ve safra kesesindeki taşların şok dalgaları ile kırılması sağlanır. Bu yöntem daha çok böbrek taşları için kullanılır. Safra kesesi taşı tedavisi, taşın boyutuna ve komplikasyonların varlığına göre kişiselleştirilir. Tedavi sürecinde bir genel cerrahla değerlendirme yapılması en iyisidir.
